Tư tưởng và phong cách làm báo của nhà báo Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh luôn là kim chỉ nam cho các thế hệ nhà báo Việt Nam. Những bài học quý giá đó không chỉ thể hiện qua các tác phẩm lớn mà còn được đúc kết từ những tài liệu rất đời thường, điển hình là một bức thư Người gửi cho “đồng chí X” vào ngày 25 tháng 2 năm 1930. Bức thư không chỉ cho thấy một dự án tâm huyết mà còn bộc lộ rõ nét phong cách làm báo chuyên nghiệp, khoa học và đầy trách nhiệm của Người.
Bối cảnh ra đời của những bài học quý
Trong bức thư viết bằng tiếng Nga, Nguyễn Ái Quốc đã trình bày ý tưởng viết một cuốn sách về Liên Xô để cung cấp thông tin cho đồng bào Việt Nam. Người nhận định rõ đối tượng độc giả chính của mình là những người lao động, những người ít có điều kiện học hành và biết chữ. Vì vậy, thay vì viết một tác phẩm chính luận khô khan, Người đã chọn hình thức ký sự du ký. Đây là một quyết định mang tính đột phá, nhằm làm cho câu chuyện trở nên sinh động, hấp dẫn, dễ đọc và dễ tiếp thu hơn với đại chúng. Từ ý tưởng này, tác phẩm “Nhật ký chìm tàu” đã ra đời, trở thành một minh chứng sống động cho việc truyền tải thông tin hiệu quả.
Những bài học vàng trong phong cách làm báo chuyên nghiệp
Qua dự định và cách thức triển khai, bức thư đã cho thấy những bài học cốt lõi trong phương pháp làm báo của Nguyễn Ái Quốc:
-
Tôn trọng sự thật và nghiên cứu kỹ lưỡng: Người rất coi trọng việc thu thập tư liệu và nghiên cứu sâu sắc trước khi đặt bút. Việc lên kế hoạch viết về Liên Xô cho thấy một quá trình chuẩn bị công phu để đảm bảo thông tin chính xác.
-
Xác định rõ đối tượng độc giả: Đây là bài học then chốt. Người luôn đặt câu hỏi “Viết cho ai?” để lựa chọn nội dung và hình thức thể hiện phù hợp nhất, đảm bảo thông điệp được truyền tải hiệu quả.
-
Sáng tạo trong hình thức thể hiện: Việc chọn thể loại du ký để viết về một đất nước xa lạ là một sự sáng tạo lớn, giúp biến những thông tin có phần phức tạp trở nên gần gũi, dung dị nhưng vô cùng cuốn hút.
-
Trách nhiệm và tình yêu thương con người: Trên hết, ngòi bút của Người luôn xuất phát từ tình yêu thương đồng bào và ý thức trách nhiệm lớn lao. Mục đích cuối cùng của mỗi bài viết là phục vụ lợi ích của nhân dân, của dân tộc.
Lời căn dặn bất hủ cho các thế hệ hôm nay
Những bài học từ bức thư năm 1930 cũng chính là tinh thần mà sau này Người đã đúc kết và căn dặn các nhà báo tại Đại hội lần thứ ba của Hội Nhà báo Việt Nam (08/09/1962). Lời dạy của Người vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay: “Mỗi khi viết một bài báo, thì tự đặt câu hỏi: Viết cho ai xem? Viết để làm gì? Viết thế nào cho phổ thông dễ hiểu, ngắn gọn dễ đọc? Khi viết xong, thì nhờ anh em xem và sửa giùm”.