Dù Chính phủ đã nhiều lần nhấn mạnh yêu cầu cải cách, việc cắt giảm các điều kiện kinh doanh tại Việt Nam dường như vẫn chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng. Nhiều doanh nghiệp cho rằng các thay đổi còn mang tính hình thức, chưa thực sự giảm bớt gánh nặng chi phí và thủ tục mà họ phải đối mặt hàng ngày.
Những gánh nặng vô hình mang tên “chi phí tuân thủ”
Thực tế cho thấy, chi phí tuân thủ thủ tục hành chính đang là một rào cản lớn. Doanh nghiệp phải làm việc với nhiều cơ quan quản lý khác nhau, gây tốn kém cả về thời gian, nhân lực và tài chính. Một ví dụ điển hình là trường hợp của công ty công nghệ tài chính MoMo, dù hoạt động trong lĩnh vực đã được Chính phủ khuyến khích, công ty vẫn phải duy trì 5 nhân sự chỉ để chuyên làm báo cáo cho 5 Bộ và cơ quan ngang Bộ, với chi phí lương lên tới 100 triệu đồng mỗi tháng.
Bên cạnh đó, các thủ tục như hoàn thuế giá trị gia tăng được cho là còn cồng kềnh, khiến doanh nghiệp mất nhiều thời gian và bị “chôn” vốn. Nhiều quy định, giấy phép dù được cắt bỏ nhưng lại biến tướng thành các quy chuẩn kỹ thuật phức tạp hơn, hoặc chỉ đơn giản là gộp 2-3 thủ tục làm một mà không thay đổi về bản chất. Điều này cho thấy việc cắt giảm mới chỉ dừng lại ở số lượng mà chưa đi vào chiều sâu.
Hướng đi nào để cải cách đi vào thực chất?
Để việc cải cách thực sự hiệu quả, các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp đã đề xuất một số giải pháp trọng tâm, chuyển hướng từ “lượng” sang “chất”.
-
Tập trung vào chất lượng cải cách: Thay vì chạy theo mục tiêu giảm bao nhiêu phần trăm số lượng thủ tục, cần tập trung làm cho quy trình trở nên minh bạch, tinh gọn và hiệu quả hơn.
-
Đẩy mạnh chuyển đổi số: Cần tăng tốc xây dựng Chính phủ điện tử và các giao dịch trực tuyến, triển khai sâu rộng mô hình “dịch vụ một cửa” để giảm thiểu thời gian và chi phí đi lại cho doanh nghiệp.
-
Thay đổi phương thức quản lý: Nhà nước nên chuyển dần từ tiền kiểm sang hậu kiểm, ưu tiên áp dụng hình thức kiểm tra điện tử dựa trên xác suất rủi ro và có chế tài xử phạt thật nặng những trường hợp vi phạm, thay vì kiểm tra tràn lan như hiện nay.
-
Xây dựng bộ tiêu chí rõ ràng: Cần có một bộ tiêu chí khoa học để đánh giá tính cần thiết của một điều kiện kinh doanh, bao gồm tính hợp hiến, hợp pháp, và quy trình thủ tục phải được thiết kế hợp lý, minh bạch, tạo thuận lợi tối đa cho người dân và doanh nghiệp.
Mục tiêu cuối cùng là tạo ra một môi trường kinh doanh thực sự thông thoáng, nơi doanh nghiệp có thể tập trung nguồn lực vào sản xuất và phát triển, thay vì loay hoay trong “ma trận” thủ tục.