Đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển mới với những yêu cầu và thách thức chưa từng có, việc chủ động thích ứng và không ngừng đổi mới đã trở thành mệnh lệnh cho mọi tổ chức trong hệ thống chính trị. Nhận thức sâu sắc điều này, Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam xác định việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và thực hiện chuyển đổi số toàn diện là một nhiệm vụ chiến lược, có tính cấp thiết để tạo ra bước đột phá trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác Mặt trận trong tình hình mới.
Yêu cầu tất yếu từ thực tiễn
Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã nhấn mạnh chủ trương đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số trên nền tảng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo. Đây không chỉ là xu thế chung của thế giới mà còn là con đường ngắn nhất để Việt Nam bắt kịp, tiến cùng và vượt lên trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đối với hệ thống MTTQ Việt Nam, vai trò là liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện, là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, việc đổi mới phương thức hoạt động để bắt kịp thực tiễn lại càng trở nên quan trọng.
Thực tế cho thấy, phương thức hoạt động truyền thống, dù có nhiều ưu điểm, đôi khi chưa đáp ứng kịp thời tốc độ phát triển của xã hội. Việc tập hợp, lắng nghe, phản ánh tâm tư, nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân trong một xã hội thông tin đa chiều đòi hỏi những công cụ mới, phương pháp mới. Chuyển đổi số chính là lời giải cho bài toán này, giúp công tác thông tin, tuyên truyền được lan tỏa sâu rộng, nhanh chóng; công tác giám sát, phản biện xã hội trở nên hiệu quả, minh bạch hơn; và việc vận động, đoàn kết toàn dân tộc được thực hiện trên một nền tảng vững chắc, hiện đại.
Những thành tựu ban đầu tạo tiền đề vững chắc
Nhìn lại chặng đường vừa qua, có thể khẳng định công tác ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong hệ thống Mặt trận đã được triển khai chủ động và đạt được những kết quả rất đáng khích lệ. Đây chính là những viên gạch đầu tiên, tạo nền móng vững chắc cho một cuộc chuyển đổi sâu rộng hơn.
Nổi bật nhất phải kể đến sự ra đời và vận hành hiệu quả của các nền tảng số phục vụ trực tiếp cho các nhiệm vụ chính trị quan trọng. Ví dụ điển hình là ứng dụng “Ngày hội non sông” được xây dựng để phục vụ cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026. Ứng dụng không chỉ cung cấp thông tin chính thống, nhanh chóng về bầu cử mà còn là một kênh tương tác hiệu quả, thể hiện sự công khai, minh bạch, được các tầng lớp nhân dân đánh giá cao.
Bên cạnh đó, việc triển khai Giải báo chí toàn quốc về xây dựng Đảng (Búa liềm vàng) trong hệ thống MTTQ Việt Nam cũng cho thấy sự thích ứng nhanh chóng với công nghệ. Thay vì các quy trình giấy tờ phức tạp, việc ứng dụng nền tảng số đã giúp quá trình tiếp nhận, sàng lọc, chấm giải diễn ra khoa học, hiệu quả và minh bạch hơn rất nhiều.
Một điểm sáng khác là việc tổ chức thành công hàng loạt hội nghị trực tuyến toàn quốc, kết nối từ Trung ương đến hàng ngàn điểm cầu tại các địa phương. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm đáng kể thời gian, chi phí đi lại mà còn đảm bảo các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và chương trình hành động của Mặt trận được quán triệt một cách kịp thời, đồng bộ và thông suốt trong toàn hệ thống. Việc trao đổi, gửi nhận văn bản điện tử trên Trục liên thông văn bản quốc gia cũng đã trở thành một hoạt động thường xuyên, góp phần xây dựng một môi trường làm việc chuyên nghiệp, hiện đại.
Các nhiệm vụ trọng tâm để kiến tạo sự đột phá
Để biến tiềm năng thành những kết quả cụ thể và tạo ra một sự chuyển biến mang tính đột phá, tại hội nghị chuyên đề về khoa học, công nghệ và chuyển đổi số, Phó Chủ tịch – Tổng Thư ký MTTQ Việt Nam Nguyễn Thị Thu Hà đã chỉ ra những nhóm nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung mọi nguồn lực để thực hiện trong thời gian tới.
Một là, phải bắt đầu từ việc thay đổi tư duy, nâng cao nhận thức. Đây được xem là nhiệm vụ tiên quyết, bởi công nghệ dù hiện đại đến đâu cũng không thể phát huy tác dụng nếu con người không sẵn sàng đón nhận và sử dụng. Cần làm cho mỗi cán bộ Mặt trận, từ Trung ương đến cơ sở, hiểu rõ rằng chuyển đổi số không phải là một công việc của riêng bộ phận kỹ thuật, mà là công cụ, là phương thức làm việc mới của tất cả mọi người. Nó giúp giải phóng sức lao động, tăng hiệu quả và tạo ra giá trị mới trong công việc hàng ngày.
Hai là, khẩn trương xây dựng và ban hành các chương trình, kế hoạch, đề án cụ thể về chuyển đổi số. Sự quyết tâm phải được thể hiện bằng những văn bản chỉ đạo rõ ràng, có lộ trình, mục tiêu và nguồn lực cụ thể. Trong đó, ưu tiên hàng đầu là đầu tư, nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin, xây dựng các cơ sở dữ liệu dùng chung và đảm bảo an toàn, an ninh mạng trong toàn hệ thống, bảo vệ những dữ liệu quan trọng của tổ chức.
Ba là, yếu tố con người luôn là trung tâm. Song song với việc đầu tư hạ tầng, công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn kỹ năng số cho đội ngũ cán bộ Mặt trận phải được đặt lên hàng đầu. Cần tổ chức các lớp học, các buổi chia sẻ kinh nghiệm thực tế để cán bộ có thể tự tin khai thác và làm chủ công nghệ, biến công nghệ thành trợ thủ đắc lực, từ việc soạn thảo văn bản, quản lý công việc đến việc sử dụng các nền tảng mạng xã hội để tuyên truyền, vận động.
Bốn là, tăng cường sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chuyên môn. MTTQ Việt Nam sẽ chủ động làm việc với Bộ Khoa học và Công nghệ, và các tập đoàn công nghệ hàng đầu để tranh thủ sự tư vấn, hỗ trợ về chuyên môn, công nghệ và nguồn lực. Sự hợp tác này sẽ giúp Mặt trận đi đúng hướng, tránh được những sai lầm và rút ngắn thời gian triển khai.
Năm là, mục tiêu cuối cùng của mọi nỗ lực công nghệ là phải phục vụ cho việc đổi mới mạnh mẽ công tác thông tin, tuyên truyền và lắng nghe nhân dân. Chuyển đổi số phải giúp tiếng nói của Mặt trận lan tỏa xa hơn, nhanh hơn và thuyết phục hơn. Đồng thời, nó cũng phải tạo ra những kênh tương tác hai chiều hiệu quả để nắm bắt kịp thời, chính xác tâm tư, nguyện vọng, những bức xúc và cả những sáng kiến của người dân. Chỉ khi đó, Mặt trận mới thực sự hoàn thành xuất sắc vai trò cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân.
Cuộc hành trình chuyển đổi số của MTTQ Việt Nam đang ở giai đoạn khởi đầu nhưng với một quyết tâm chính trị cao, một lộ trình rõ ràng và sự đồng lòng của cả hệ thống, chắc chắn sẽ tạo ra một sức bật mới, một động lực mới, góp phần quan trọng vào việc thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.
TS Nguyễn Trung Hòa TH